Binnen de fysiotherapie bestaat een specialisatie voor de behandeling van lymfoedeem; de oedeemfysiotherapie.
Oedeem
Lymfoedeem is een vochtophoping ten gevolge van een onvoldoende functionerend of defect lymfesysteem. Dit kan aangeboren zijn of ontstaan ten gevolge van een operatie of ziekte. Het kan ook zijn dat de veneuze afvoer niet goed is, bijvoorbeeld bij spataders. Dan komt er ook te veel vocht in het weefsel dat niet zo snel door het lymfesysteem afgevoerd kan worden. Oedeem uit zich in een gevoel van spanning of stuwing van de huid, pijnlijk of tintelend gevoel en toename van de omvang van het lichaamsdeel.
Het lymfestelsel
In ons lichaam bevindt zich naast de bloedbaan een lymfestelsel, dat blind overal begint (vooral in de huid), kleine vaatjes vormen en zich verzamelen in grotere lymfevaten. Deze grotere vaten eindigen uiteindelijk in grote aders (vlak boven het hart). Deze lymfevaten vervoeren onder andere het teveel aan vocht, afvalstoffen en eiwitten. Tussen de lymfevaten bevinden zich lymfeknopen. Deze lymfeknopen liggen dichtbij organen. Belangrijke knopen liggen ook in de hals, oksel en liezen. Er worden witte bloedcellen gemaakt die een belangrijke rol spelen in het afweersysteem van het lichaam. Een verdere functie is het filteren van de lymfe en het eruit halen van lichaamsvreemde stoffen (bacteriën, kankercellen, cel resten, etc.). Deze lichaamsvreemde stoffen komen in de bloedbaan terecht doordat het lymfestelsel en de bloedbaan met elkaar in contact staan. Via de bloedbaan worden de lichaamsvreemde stoffen uitgescheiden door het lichaam.
Behandeling
De behandeling van een oedeemfysiotherapeut kan bestaan uit manuele lymfdrainage, compressietherapie, oefentherapie, ademhalingsoefeningen, voorlichting en lymftaping.
Manuele lymfedrainage
De manuele lymfdrainage is een, meestal zachte, massagevorm, die erop gericht is het lymfstelsel te stimuleren. Deze stimulatie is nodig om het teveel aan vocht (zichtbaar en onzichtbaar oedeem) beter c.q. sneller via de lymfebanen af te voeren.
Compressietherapie
Door middel van het aanleggen van bandages wordt van buiten af een continue druk aangebracht die het uittreden van vocht tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. De bandages worden aangelegd als er nog geen stabiele situatie in de waterhuishouding is bereikt. Wanneer de omvang van de arm of het been stabiel is, kan een therapeutische elastische kous (TEK) worden aangemeten.
Oefentherapie
De oefentherapie is er enerzijds op gericht om de beweeglijkheid (bijvoorbeeld van de schouder na borstoperatie) en de spierkracht terug te krijgen na een ingreep. Aan de andere kant is bewegen heel belangrijk ter vermindering van oedeem, omdat je de algehele circulatie aanzet. Door het bewegen activeer je spierpompen en deze zorgen voor een stimulatie van het lymfestelsel.
Ademhalingsoefeningen
Het dieper in en uitademen op een bepaalde manier bevordert de afvoer van het lymfevocht.
Voorlichting
Er wordt informatie gegeven over huidverzorging, zelfmanagement, omgaan met de warmte en nog veel meer zaken die van belang zijn.
Lymftaping
De laatste jaren wordt een speciaal soort tape gebruikt, curetape, die elastisch, ademend, antiallergisch en waterproof is. Deze tape wordt volgens het medical taping concept aangelegd met als doel de lymfeafvoer te bevorderen.
Vergoeding
Alle zorgverzekeraars vergoeden oedeemfysiotherapie. De eerste 20 behandelingen worden vergoed uit de aanvullende verzekering. De volgende behandelingen worden uit de basisverzekering vergoed. Het geld als een chronische machtiging. Voor behandeling door een oedeemfysiotherapeut heeft u altijd een verwijzing nodig van een arts of specialist.
